Уа?ыт к?ш?не ?лес?п, д?ниеж?з?н?? бейб?т дамуын ?олдайы?

Си Цзиньпинн?? М?скеу халы?аралы? ?атынастар институтында о?ы?ан д?р?с?.

??рметт? институт директоры А.Торкунов, ??рметт? премьер-министр орынбасары О.Голодец, ?стаздар ж?не студенттер!

Б?г?н с?т? т?с?п, М?скеу халы?аралы? ?атынастар институтына кел?п, ?стаздармен, студенттермен кез?г?п отыр?аныма аса ?уаныштымын.

М?скеу халы?аралы? ?атынастар институты – ?йг?л? ?стаздар топтал?ан, неб?р дарындылар шы??ан, ?лем таны?ан ?йг?л? б?л?м ордасы. Мен институттары?ызды ?р салада ?ол жетк?зген кесек табыстарымен ?ызу ??тты?таймын!

Ресей – ?ытайды? тату к?рш?с?. Б?л Ресейдег? сапарым – ?ытайды? т?ра?асы бол?аннан кей?нг? т???ыш сапарым. Осыдан ?ш жылды? алдында с?здерд?? к?р?кт? де ырысты елдер???зде сапарда бол?ан ед?м. М?не б?г?н та?ы да кел?п отырмын. Кеше Президент В.Путинмен аса табысты ке?ес ?тк?зд?м, сонымен б?рге Ресейдег? ?ытай саяхат жылыны? т?саукесер?нде б?рге болды?.

Наурыз айы т?рш?л?к атаулы оянатын маусымны? жеткен?н, т??ым с???рет?н сали?алы с?тт?? келген?н б?лд?ред?. ?Жыл есеб? – к?ктемде? деген аталы с?з бар. ?ытай мен Ресей к?ктем басында?ы осы тамаша мезг?лд? ?олдан бермей, ек? ел ?атынасын ж?не д?ниеж?з?н?? бейб?тш?л?г? мен дамуын ?олдау жолында ?ажырлы е?бек етет?н болса, ты? табыстар?а ?ол жетк?з?п, ек? ел хал?ы мен ?р ел хал?ын иг?л?кке б?лейт?н? даусыз.

?стаздар, студенттер!

Халы?аралы? ?атынастар институты – халы?аралы? м?селелерд? арнаулы зерттеумен ж?не о?ытумен ш??ылданатын, б?л?м берет?н орда. Мен с?здерд? халы?аралы? жа?дай?а ана??рлым назар аударады, халы?аралы? ?ауымдасты?ты? со??ы онда?ан жылдарда?ы ?лы бетб?рыстары мен орасан зор ?згер?стер?н ана??рлым тере? т?с?нед? деп сенем?н. Б?з аумалы-т?кпел? заманда, к?н сайын жа?аланып отыр?ан д?ниеде ?м?р с?р?п отырмыз.

– Б?л д?ниеде бейб?тш?л?к, даму, ынтыма?тасты?, те? иг?л?ктену д?у?рд?? а?ымына айналып отыр, еск? отарлы? ж?йен?? ?ргес? с?г?лд?, ?ыр?и?аба?ты? кез?ндег? топтарды? текет?рес? келмеске кетт?, кез келген ел немесе елдер тобы д?ниеж?з?ндег? ?стерд? енд?г?р? жеке-дара билей алмайтын болды.

–Б?л д?ниеде г?лден?п келе жат?ан к?птеген нары?ты? елдермен дамушы елдер тез даму жолына т?ст?, миллиардта?ан адам модернизациялау?а ?арай ?дере тартып барады, к?птеген даму орталы?ы д?ниеж?з?н?? жер-жер?нде ?алыптасып келед?, халы?аралы? к?штер д?ниеж?з?н?? бейб?тш?л?г? мен дамуына ти?мд? ба?ытпен дамып келед?.

–Б?л д?ниеде елдерд?? ?зара байланыс жасап, б?р-б?р?не с?йен?ш болуы б?рын болма?ан д?режеде к?шейд?, адамзат жершары сынды орта? мекенде, тарих пен шынды? то?ыс?ан ??сас б?р заманда ?м?р с?р?п, б?р-б?р?н жатсынбайтын та?дырлас орта? т?л?а?а айналуда.

–Б?л д?ниеде адамзат ?л? де к?птеген ?иын та?ырыптар мен сындар?а д?п кел?п отыр, халы?аралы? ?аржы да?дарысыны? ы?палы ?зд?кс?з к?р?не бастады, ?ор?анымпазды?ты? алуан т?р? ашы? шы?а бастады, ???рл?к ?зект? м?селелер толассыз жары??а шы?ып, гегемония, ?ктемд?к саясаты ж?не жа?а кил?гуш?л?к ас?ынып келед?, ?скери ?з?рл?к б?секес?, ла?кест?к, интернет ?ау?пс?зд?г? сия?ты д?ст?рл? ?ау?пс?зд?к ?ау?п-?атер? мен д?ст?рл? емес ?ау?пс?зд?к ?ау?п-?атер? б?р-б?р?не ?абаттасты, д?ниеж?з?н?? бейб?тш?л?г?н ?ор?ауды?, б?рге дамуды ?олдауды? м?ндет? ?л? де ауыр, жолы ?л? де ?за?.

Б?з д?ниеж?з? к?р?кт? бола т?ссе екен дейм?з, ?р? д?ниен?? к?р?кт? бола т?сет?н?не сенуге де ха?ылымыз. Сонымен б?рге, болаша?ымызды? н?рлы, жолымызды? б?ра? екен?н де аны? б?лем?з. Н.Г. Чернышевский кез?нде： ?Тарих жолы Нева да??ылында?ы жаяулар жолы емес, ол кейде ша?-тоза?ды жарып ?тет?н, кейде белуардан ??й кешет?н, кейде сазды даладан ендей ?тет?н, ну орманды кес?п ?тет?н дала жолы?,-деген болатын. Адамзат ?о?амыны? даму тарихы мейл? ?андай б?ра?ды?тар?а кездессе де, тарихты? ?ашан да ?з за?дылы?ы бойынша ал?а дамитынын, тарихты? ал?а басу тегерш?г?н еш?андай к?шт?? б?гей алмайтынын д?лелдед?.

Д?ниеж?з?н?? а?ымы – б?геу бермес жой?ын к?ш, ?лескендер ?сед?, ?арсы келгендер ?шед?. Д?ниеж?з?н?? дамуына ?лесу ?ш?н XXI ?асыр?а ая? бас?ан уа?ытта ой-санамызды? б?рын?ыда, отаршылды? ас?ын?ан к?не заманда, ?ыр?и?аба?ты? ой жел?с?нде, м?лде отаспайтын к?не с?рлеуде ?алып ?оюына болмайды.

Халы?аралы? жа?дайда туында?ан ?лкен ?згер?стер мен д?ниеж?з?ндег? елдер бейнетте де, зейнетте де б?рге болатын обьективт? талап алдында ?р ел ынтыма?тасты? жасасып, те? иг?л?кке кенелуд? ?зек еткен жа?аша халы?аралы? ?атынас орнатуды б?рге ?лгер?летуд?, ?р ел хал?ы д?ниеж?з?н?? бейб?тш?л?г?н б?рге ?ор?ап, б?рге дамуды ?олдауы ти?с.

?р елд?? ж?не ?р ел хал?ыны? м?ртебес?н?? те? болуын ??птаймыз. Мемлекет мейл? ?лкен-к?ш?, к?шт?-?лс?з, бай-кедей болсын, т?гелдей терезес? те? болу?а табанды болу, ?р ел хал?ыны? даму жолын ?з? та?дау ???ы?ына ??рмет ету, ?зге елд?? ?шк? ?с?не кил?гуге ?арсы т?ру, халы?аралы? ?д?лд?к пен ?д?летт?л?кт? ?ор?ау керек. ?Ая?ки?мн?? ая?ына д?л келген-келмеген?н киген адам ?ана б?лед??. Б?р елд?? даму жолыны? ?з?не лайы?ты бол?ан-болма?анын т?ра?тандыруда сол ел хал?ыны? айт?аны есеп.

Б?з ?р?айсы елдер мен ?р ел хал?ыны? дамуды? жет?ст?ктер?нен те? иг?л?ктену?н ?уаттаймыз. ?р ел ?з?н дамыту?а ??лшынумен б?рге, бас?а елдерд?? б?рге дамуын белсене ?олдауы керек. Д?ниеж?з?н?? баянды дамуы б?р топ елд?? бар?ан сайын байып, енд? б?р топ елд?? ?за? уа?ыт кедейл?к жайлап, мешеу ?алуы нег?з?нде орындалмайды. Барлы? ел б?рге дамы?анда ?ана, д?ниеж?з? ана??рлым ойда?ыдай дамиды. К?рш?с?н сорлатып, п?ле-?азаны бас?а?а аудару, бас?аны зарлатып, ?з?не пайда т?с?ру жолсызды?, ол ?за??а бармайды.

Б?з барлы? мемлекет пен халы?ты? ?ау?пс?зд?к кеп?лд?г?нен те? иг?л?ктену?н ?уаттаймыз. Барлы? ел т?рл? м?селелер мен сындар?а б?р ниетпен б?рлес?п, ?йлес?мд? т?теп беру? керек. Сындар ?анша ?лемд?к сипат ал?ан сайын, селбесуд? со??рлым к?шейте т?су, ?ысымды ?оз?аушы к?шке, да?дарысты ?м?рше?д?кке айналдыру керек. К?рдел? де ?ым-?уыт халы?аралы? ?ау?пс?зд?к ?атер?не жал?ыз т?теп беру м?мк?н емес, ?ара д?рс?н ?арулы к?шке с?йенуге т?пт? де болмайды, ?ау?пс?зд?к жа?ында ынтыма?тасу, ?жымды? атсалысу, б?рге к?ш салу – м?селен? шешуд?? д?рыс жолы.

Д?ниеж?з?н?? к?п ?йектену?н??, экономиканы? жа?андануыны? ?ар?ынды дамуына ж?не м?дениетт?? т?рлену?не, ?о?амны? а?параттануыны? ?лгерлеу?не байланысты ?аз?р адамзат бейб?тш?л?кке ж?не даму нысанасына ?арай ?лгер?леуге б?рын?ы кездег?ден де абзал жа?дай?а ие болып отыр, б?рлесу ар?ылы те? иг?л?ктену – осы нысана?а жетуд?? ?тымды жолы.

Д?ниеж?з?н?? та?дырын ?р ел хал?ы те? ме?геру? ти?с. ?р елд?? егеменд?г? к?лем?ндег? ?стер?не сол елд?? ?к?мет? мен хал?ы ?ана ие, д?ниеж?з?ндег? ?стерд? тек ?р ел ?к?мет? мен хал?ы ?ана ке?ес?п шешед?. Б?л – халы?аралы? ?стерд? б?ржа?ты етуд?? демократиялы? принцип?, б??ан халы?аралы? ?ауымдасты? те? бойс?ну керек.

??рметт? ?стаздар, студенттер!

Былтыр ?араша айында ?КП-ны? мемлекетт?к XVIII ??рылтайы ашылды, онда ?ытайды? б?дан былай?ы б?р мезг?лдег? даму жобасы ай?ындалды, Ж?? мен ?ала-ауыл т?р?ындарыны? к?с? басына ша??анда?ы орташа к?р?с?н 2020 жыл?а ?арай 2010 жыл?ы нег?зде ек? еселеу, ?КП ??рыл?аныны? 100 жылды?ына дей?н жаппай д??гелек д?улетт? ?о?ам орнату, жа?а ?ытай ??рыл?аныны? 100 жылды?ына дей?н ел?м?зд? бай да ??д?ретт?, демократиялы, ?ркениетт?, жарасымды социалист?к модернизациялан?ан ел ет?п ??ру орта?а ?ойылды. Сонымен б?рге б?з 1,3 млрд халы? саны бар дамушы ?р? ел – ?ытайды? даму жолында ?л? де ауыр да ?иын ?ау?п-?атерлер мен сындар?а д?п келет?н?н, белг?ленген к?рес нысанасына жету ?ш?н ?л? де ?зд?кс?з ??лшыныс ?ажет екен?н де ай?ын танып жету?м?з керек.

Ж??хуа ?лтыны? ?лы г?лдену?н ж?зеге асыру – ?ытай хал?ыны? таяу заманнан берг? е? ?лы арманы, б?з оны ??ытай арманы? деп атады?, оны? нег?зг? мазм?ны – елд? бай да ??д?ретт? елге айналдыру, ?лтты к?ркейту, халы?ты ба?ыт?а кенелту. Ж??хуа ?лты ежелден бейб?тш?л?кт? жа?тайды. Таяу заманнан бер?, ?ытай хал?ы шетелд?? шап?ыншылы?ы мен ?шк? со?ысты? ?асырлы? азабын тартты, бейб?тш?л?кт?? ?ад?р?н ?бден б?лед?, бейб?т ортада елд? к?ркейт?п, халы? т?рмысын жа?сарта т?суд? а?сайды. ?ытай бейб?т даму жолынан ауы?тымай, ашы? ес?к саясаты, селбесу, те? иг?л?ктену ар?ылы дамуды ?олдау?а к?ш салады, сонымен б?рге, ?р елд? бейб?т даму жолымен ж?руге ?ндейд?. ?ытай ?ор?анысты? ба?ытта?ы саясатын ?станып келед?, ?скери ?ау?п т?нд?рмейд?. ?ытайды? дамуы мен ?леуеттену? д?ниеж?з?не ?ау?п т?нд?рмейд?, ?айта ана??рлым к?п м?мк?нд?к тудырады. Б?з ж?зеге асырма? болып отыр?ан ?ытай арманы ?ытай хал?ына ?ана емес, ?р ел хал?ына да ба?ыт ?келед?.

Б?з ?ытай мен Ресей сынды ек? ?р? к?рш? елд?? елд? дамыту жобасы жа?ынан к?п ?сте ?зара ?ндест?к тауып отыр?анын к?р?п ?уанып отырмыз. Ресей 2020 жыл?а дей?н к?с? басына ша??анда?ы Ж?? ??ны дамы?ан елдерд?? де?гей?не таяу немесе жетк?зу нысанасын орта?а ?ойды, ?аз?р елд? ??д?реттенд?р?п, халы?ты байыту жолымен ?дере ал?а тартып барады. Б?з Ресейд?? ?з?н?? к?рес нысанасына ертерек жету?не шын ж?ректен т?лектесп?з. К?ркейген, ?уатты Ресей ?ытайды? м?ддес?не сай келед?, АТА мен д?ниеж?з?н?? бейб?тш?л?г?не, т?ра?тылы?ына да ти?мд?.

?ытай мен Ресейд?? ?атынасы – д?ниеж?з?ндег? е? ма?ызды ек? тараптылы ?атынас, сондай-а? тамаша ?р? елд?к ?атынас. ?ытай мен Ресейд?? жо?ары де?гейдег?, бер?к ?атынасы – ?ытай мен Ресейд?? м?ддес?не ти?мд? болумен б?рге, халы?аралы? стратегиялы? те?д?к пен д?ниеж?з?н?? бейб?тш?л?г?н, т?ра?тылы?ын ?ор?ауды? да ма?ызды кеп?л?. Ек? ел 20 жылдай ??лшыныс ар?ылы стратегиялы? ынтыма?тасты?, сер?ктест?к ?атынасын орнатты, б?л ?атынаста ?арсы жа?ты? м?ддес? мен к???л б?лет?н ?стер? толы? ескер?л?п, ек? ел хал?ы одан шынайы иг?л?ктен?п отыр. Ек? ел тарихтан келе жат?ан шекара м?селес?н т?бегейл? шешт?, ??ытай-Ресей тату к?рш?л?к, досты?, ынтыма?тасты? шартына? ?ол ?ойып, ек? ел ?атынасыны? болаша?та?ы дамуына бер?к нег?з ?алады.

?аз?рг? та?да ?ытай мен Ресей ?лтты? г?лдену? сынды ма?ызды кезе?де т?р, ек? елд?? ?атынасы б?р-б?р?не ма?ызды даму орайын жаратып берет?н, б?р-б?р?н алдымен басты сер?ктес ет?п та?дайтын жа?а саты?а ?адам басты. ?ытай мен Ресейд?? жа?а жа?дайда?ы ?атынасыны? дамуы ж?н?нде мен мына жа?тардан к?б?рек к?ш салу керек деп ?араймын：

Б?р?нш?ден, болаша?ты? ?атынасты дамытудан ауыт?ымау. ?ытай мен Ресейд?? ?асырлар бойы тату болып ?ту?, м??г? жауласпауы – ек? ел хал?ыны? орта? т?лег?. Б?з ек? ел ?атынасын би?к де?гейде, болаша?ты к?зде ?стай отырып дамытуымыз, б?рт?тас жоспарлауымыз керек. Президент Путин：?Ресей г?лденген, орны?ты ?ытай?а, ?ытай да ??д?ретт?, табыс?а жеткен Ресейге м??таж? деген болатын. Мен оны? б?л к?з?арасын толы? ??птаймын. Ек? елд?? б?рге дамуы ?ытай мен Ресейд?? стратегиялы? ынтыма?тасты?, сер?ктест?к ?атынасыны? даму де?гей?н ке?ейтед?, халы?аралы? т?рт?п пен халы?аралы? ж?йен?? ?л? де ?йлес?мд? ба?ыт?а ?арай дамуына белсенд? к?ш ?осады. Б?з ек? ел м??г? тату к?рш?, жа?сы дос, тамаша сер?к болып, енд? б?р жа?ты? ?з ел?н?? ?зект? м?ддес?н ?ор?ауын, дамуы мен г?лдену?н, ?з ел?н?? жа?дайына ?йлесет?н даму жолымен ж?ру?н, ?з ?стер?н ойда?ыдай ?стеу?н ?с ж?з?ндег? ?рекет?м?збен батыл ?олдауымыз керек.

Ек?нш?ден, ек? елд?? ынтыма?тасу, те? иг?л?ктену ?атынасын дамытудан ауыт?ымау. ?ытай мен Ресейд?? мемлекет жа?дайы, жалпы жа?дайы да б?р-б?р?не ??самайды, ?зара ты?ыз б?рлес?п, б?р?н?? кемш?л?г?н б?р?н?? арты?шылы?ымен толы?тырып отыр?анда, еселеген табыстар?а жетуге болады. ?ткен жылы ?ытай мен Ресейд?? сауда к?лем? 88 миллиард 200 миллион А?Ш долларына, ?зара барыс-кел?с жасаушыларды? саны 3 миллион 300 мы? адам?а жетт?, б?л сандар ?ытай мен Ресей ?атынасыны? орасан зор даму ?леует? мен ке? даму болаша?ын толы? к?рсетед?. ?ыттай мен Ресейд?? энергетика жа?ында?ы ынтыма?тасты?ы тере?деп келед?. XVII ?асырда?ы ?Шай жолынан?（?Шай жолы? Ми? ?улет?н?? со??ы кез?, 1368-1644 мен Чи? ?улет?н?? ал?аш?ы кездер?нде, 1616-1911 шаньсил?к саудагерлер? аш?ан, ?ытайды? Фуцзянь ?лкес?нен басталып, Ресейд?? Кияхта ???р?не дей?н баратын, одан Ресейдег? Санкт-Петербург?а дей?н жал?асатын шай сауда жолын ме?зейд?, ол жол бойы ?лкенд?-к?ш?л? 200 ?аланы басып ?тед?, жалпы ?зынды?ы 13 мы? километр, ?Ж?бек жолымен? ?атар аталатын ма?ызды халы?аралы? сауда жолы）кей?н, ?ытай мен Ресейд?? м?най-газ ??быры ек? елд? т?тастыр?ан жа?а ??асырлы? к?ретамыр?а? айналды.

?аз?р ек? ел ?з ел?н?? ж?не ???рл?к даму стратегиясыны? б?р-б?р?мен т?тасуын белсене ?олдап, м?дделер?н?? то?ысу т?й?ндер? мен ынтыма?тасты?ты к?шейту т?й?ндер?н ?зд?кс?з арттыруда. Б?з ек? ел ынтыма?тасты?ыны? энергетика ресурстарынан инновация, инфра??рылымдар ??рылысы, жо?ары технология, ?аржы, т.б. салалар?а ке?ею?н, тауар импорт-экспортын б?рлес?п зерттеуге, ?нд?руге ы?пал ету?н ?лгер?лет?п, ек? елд?? на?ты ынтыма?тасты?ыны? д?режес? мен де?гей?н ?зд?кс?з жо?арылатуымыз керек.

?ш?нш?ден, ек? ел хал?ыны? досты? ?атынасын дамытудан ауыт?ымау. Ел мен елд?? ?атынасы халы?ты? досты?ынан бастау алады. Халы? досты?ы – елдер ?атынасы дамуыны? к?ш ?айнары. Осы арада мен ек? ел хал?ыны? б?р-б?р?н ?олдап, ?зара к?мектескен? ж?н?нде б?рнеше мысал келт?рей?н. Жапон шап?ыншыларына ?арсы со?ыс кез?нде Ке?ес Ода?ыны? ?ш?ыштары эскадрилья командир? Г.Кравченко ?ытай?а кел?п, ?ытай хал?ымен т?зе ?оса отырып шай?асты, ол жаны ?инала：?Мен ?ытайда?ы е?бекш? халы?ты? тартып отыр?ан азабын ?з отанымны? азабындай сез?н?п отырмын?,- деген екен. Ол ?ытайда ерл?кпен ??рбан болды. ?ытай хал?ы б?л ?а?арманды ес?нен шы?ар?ан жо?, ?ытайлы? б?р ана мен бала оны? ?аб?р?н жарты ?асырдан астам уа?ыт к?зет?п келген. 2004 жылы Ресейде Беслан теракт?с?（?Беслан теракт?с?? 2004 жылы 1 ?ырк?йекте Ресейд?? о?т?ст?г?ндег? солт?ст?к Осетия Республикасыны? Беслан ?аласында?ы №1 орта мектепте орын ал?ан ла?кест?к шабуылдау о?и?асын ме?зейд?, онда барымталан?андардан 300 адам ?аза тап?ан болатын）орын ал?аннан кей?н, ?ытай жаралан?ан б?раз баланы ?ытай?а кел?п сауы?у?а, емделуге ?сыныс етт?. ?ытайда ден ?оя к?т?мделген б?л балаларды ерт?п келген ресейл?к д?р?гер Алан：?Д?р?герлер???зд?? аса мей?р?мд? к?мег?н балаларымыз м??г? ?мытпайды?,-дед?. 2008 жылы ?ытайды? Вэньчуан ауданында жой?ын жер с?лк?н?с?нен（Вэньчуаньда?ы жой?ын жер с?лк?н?с? 2008 жылы 12 мамыр са?ат 14-тен 28 минут 4-секунд ?ткенде ?ытайды? Сычуань ?лкес?н?? Вэньчуань ауданында орын ал?ан 8,0 балл жер с?лк?н?с?н ме?зейд?. С?лк?н?с оша?ы Вэньчуань ауданы Йы?шю ?алашы?ыны? о?т?ст?к-батысынан 38°ба?ытта?ы 11 километр жерде. С?лк?н?сте ?л?м-ж?т?м к?п болды, 2008 жылы 25 ?ырк?йекке дей?н 69 мы? 227 адам ?аза тауып, 374 мы? 643 адам жараланды, 17 мы? 923 адам дерекс?з кетт?. С?лк?н?с апаты ?те ауыр болып, ???рлерд?? т?келей экономикалы? зияны халы? а?шасы бойынша 845 миллиард 100 миллион юань?а жетт?）кей?н Ресей б?р?нен б?рын ?ытай?а к?мек ?олын созды ж?не онда?ы балаларды Ресейд?? ?иыр Шы?ыс ???р?не кел?п емделуге ?сыныс етт?. ?ш жыл б?рын мен Владивостокта?ы ?Те??з-м?хит? Ресей мемлекетт?к балалар орталы?ында ресейл?к о?ытушыларды? ?ытайлы? балаларды ден ?оя к?т?п, олар?а мей?р?ммен ?ам?ор болып отыр?анды?ын ?з к?з?ммен к?рд?м. ?ытайлы? балалар Ресей хал?ыны? мей?р?м? мен ?ам?орлы?ына б?ленд?, б?л ?ытайлы?тар ?нем? айтатын ?мей?р?мд?л?к к?с? тал?амайды? деген с?зд? растады. Адамды ?серленд?рет?н м?ндай ?стер ?те к?п, олар ек? ел хал?ыны? досты? б?йтерег?не н?р бер?п келед?.

?ытай да, Ресей де ?за? тарих?а, ш??ылалы м?дениетке ие ел, гуманитарлы? ауыс-т?й?ст?? ек? ел хал?ыны? досты?ын к?шейтудег? р?л? ?згеше. ?ытайды? Конфуций, Лаоцзы сынды ертедег? ойшылдары Ресей хал?ына ?бден таныс. ?ытайды? а?а буын т??кер?сш?лер? орыс м?дениет?нен н?р ал?ан, осы ?рпа? – б?здер де орыс ?дебиет?н?? классикалы? туындыларыны? к?б?мен таныспыз. Мен жас кез?мде А.Пушкин, М.Лермонтов, И.Тургенев, Ф.Достоевский, Л.Толстой, А.Чехов, т.б.?дебиет алыптарыны? шы?армаларын о?ып, орыс ?дебиет?н?? ??д?рет?н тере? сез?нд?м. Демек, ?ытай мен Ресейд?? м?дениет ауыс-т?й?с?н?? нег?з? мы?ым.

Жастар – елд?? болаша?ы, д?ниен?? болаша?ы, сондай-а? ?ытай мен Ресейд?? досты?ыны? болаша?ы. Осы жолы Ресейге сапарлай келген?мде, Президент В.Путин екеум?з ек? ел 2014 ж?не 2015 жылы ?зара ?ытай-Ресей жастарыны? досты? ауыс-т?й?с жылы ?имылын ?тк?зет?н?н жариялады?. ?ытай та?ы да М?скеу халы?аралы? ?атынастар институтыны? студенттер?н ?амты?ан Ресей студенттер?н?? делегациясын ?ытайда сапарда болу?а ?сыныс етед?. Осында?ы студенттер – ресейл?к жастарды? ?к?лдер? ?ытай-Ресей досты?ын жал?астырып, ек? ел хал?ыны? досты? ?стер?не белсене атсалысады деп ?м?ттенем?н.

??рметт? ?стаздар, студенттер!

Орыста ?Алып кеме алыс?а тартады? деген с?з бар, ?ытайды? б?рын?ы заман ?ле?дер?нде：?К?ндерд?? б?р к?н?нде дауыл т?рып, тол?ынды б??тырамын со?ан м?н?п, ?тем?н а?ша б?лтты желкен ет?п, тула?ан к?к те??зд? жыра т?л?п?（Ли Бай：??иын-а? сапар жолы ж?рген жан?а1?）деп айтыл?ан. Мен ек? ел ?к?мет? мен хал?ыны? б?рге к?ш салуында ?ытай мен Ресей ?атынасыны? ?зд?кс?з тол?ын жара ал?а ?лгер?леп, болаша??а ?дере тартып, ек? ел хал?ын мол ба?ыт?а кенелт?п, д?ниеж?з?н?? бейб?тш?л?г? мен дамуын жебей т?сет?н?не сенем?н!

К?пш?л?кке ра?мет!

（2013 жыл, 23 наурыз）